Risico's op de werkplaats in kaart brengen met MUOPO

We brengen gemiddeld 8 uur door op de werkvloer. De kans dat je bij een ongeluk betrokken raakt is om deze reden alleen al hoger dan elders, zeker in het loodswezen. Als werkgever of preventieadviseur is het jouw taak om alle risico’s in kaart te brengen - geen eenvoudige klus. De MUOPO-methode kan je helpen om een totaalbeeld te schetsen van alle mogelijke risico’s op de werkplaats.

MUOPO staat voor mens, uitrusting, omgeving, product en organisatie. Aan de hand van deze sleutelwoorden kan je factoren onder de aandacht brengen die een invloed hebben op het welzijn, de veiligheid en gezondheid op de werkvloer. Daarnaast brengen ze ook het risico op materiële schade aan het licht.

Mens

De mens is doorgaans één van de meest bepalende factoren als het op het inschatten van risico’s aankomt. Dit luik kan je onderverdelen in drie verschillende componenten:

De fysieke component

Hierbij ga je na of de persoon in kwestie over de lichamelijke fitheid beschikt die nodig is voor het beoefenen van de arbeid. Zeker als het om het fysiek uitdagende taken gaat, is het aangewezen om elke kandidaat hierop te toetsen.

De cognitieve component

Is de persoon mentaal in staat om het werk uit te oefenen, beschikt hij of zij over de nodige kennis van de materie? Het is bv geen goed idee om een heftruck te laten bedienen door iemand die hier geen degelijke opleiding voor heeft gekregen.

De psychologische component

Het gaat niet enkel om de kennis die een persoon heeft over bepaalde materie, maar ook de manier waarop hij of zij ermee omgaat. Het probleem van een burn-out is hier een hedendaags voorbeeld van.

Beschikt de werknemer ook over de juiste attitude voor de functie? Het is geen goed idee om iemand met weinig verantwoordelijkheidszin in te zetten op posities waar het toepassen van uitzonderlijke veiligheidsmaatregelen cruciaal is. Naast de ingesteldheid van de persoon in kwestie t.o.v. veiligheid en gezondheid, speelt ook de houding tegenover andere werknemers een belangrijke rol. Naargelang het type job speelt teamwork een grote rol inzake veiligheid.

Uitrusting

Dit kan gaan van materiële tot immateriële uitrusting, en daar kan je dus vrij breed in gaan. Belangrijk is om na te gaan in welke mate dit de veiligheid op de werkplaats beïnvloedt. De uitrusting van een werknemer kan je in drie categorieën opdelen:

Machines

Elke machine brengt veiligheidsvoorschriften met zich mee. Ga dus na of die nageleefd worden, én of dat de machine zelf zich in een goede staat bevindt. Soms is het zo dat bepaalde onderdelen van machines niet zijn afgeschermd. Als dit het geval is, zorg dan zelf voor de nodige voorzorgsmaatregelen. Zo kan een kunststof machinebescherming veel leed besparen op het gebied van lichamelijke letsels. Machine-afscherming werkt overigens in beide richtingen; ook de machine zelf bescherm je tegen aanrakingen met andere voorwerpen of voertuigen. Om je machine tegen voertuigen te beschermen, gebruik je een robuuste bescherming met kunststof barrières zoals de TB Super Triple.

Handgereedschap

Met handgereedschap bedoelen we alle lichte, draagbare gereedschappen die enkel met de hand worden bediend. De bekendste voorbeelden zijn boormachines, elektrische zaagmachines, hamers, breekijzers, … Dit zijn instrumenten waar werknemers uit de bouwsector voornamelijk gebruik van maken. Naast de staat van het gereedschap is de manier waarop het wordt ingezet van belang. Zo is het bij langdurige zaag- en boorwerkzaamheden sterk aangewezen een beschermbril en stofkapje te dragen, zeker als stofrijke materialen als cement of beton worden bewerkt.

Hardware en software

Hoewel dit in eerste instantie niet meteen aan veiligheid en gezondheid doet denken, kan het wel degelijk een kritieke rol spelen om over de juiste hard- en software te beschikken. In bepaalde bedrijven is het nl. zo dat processen gestuurd worden door gespecialiseerde softwarepakketten. Dit kunnen eenvoudige programma’s zijn voor CNC-machines, maar net zo goed software dat wordt ingezet in waterzuiveringsinstallaties of kerncentrales. Het is dus zaak om zowel de software als hardware uitgebreid te beveiligen tegen menselijke fouten en cyberaanvallen.

Omgeving

Naast de mens speelt de omgeving één van de grootste rollen op het gebied van veiligheid en gezondheid. In tegenstelling tot een mens is de omgeving een gegeven waar je vrijwel volledige controle over hebt. Het is dan ook op dit punt dat je werkelijk een groot verschil kan maken tussen een veilige en gezonde werkplaats, en een potentieel “rampgebied”.

Deze omgevingscriteria bepalen de veiligheid op de werkplaats:

Verkeer

In grote productieruimtes en distributiecentra maken vorkliften en transpalletten de dienst uit. Behendig bewegen ze door hele rijen rekken, nauwe gangpaden en bochtige rijstroken. Dit brengt evenwel risico’s met zich mee, zoals de kans op aanrijdingen met het gebouw, andere voertuigen, of erger: met voetgangers!

Één van de voornaamste veiligheidsmaatregelen is de scheiding van verkeersstromen door middel van een verkeersplan. Zorg er m.a.w. voor de heftrucks en voetgangers elkaar niet of zo weinig mogelijk kruisen. Dit kan je doen door fysieke begrenzingen aan te brengen (zoals aanrijbescherming, veiligheidshekken, beschermpalen), aangevuld met vloermarkering. Om te vermijden dat voertuigen schade aanbrengen aan het gebouw of de goederen kan je rekbescherming en kolom- en hoekbescherming inzetten.

Licht

Veel fabrieksgebouwen beschikken over weinig ramen en natuurlijke lichtinval. Kunstlicht is de voornaamste lichtbron, wat geen probleem is op voorwaarde dat deze overal voldoende aanwezig is - iets wat evenzeer geldt voor gebouwen met vooral natuurlijk licht. Alle elementen binnen de infrastructuur die onderbelicht zijn en zich op plaatsen bevinden waar voetgangers of voertuigen zich bewegen, kunnen voor ongelukken zorgen. Drempels, dieptes, rekken, maar bv ook zaken die zich boven het verkeer bevinden, zoals lage doorgangen over uitstekende constructies.

Met licht zorg je ervoor dat obstakels zichtbaar zijn, maar desalniettemin kan zich een botsing of een val voordoen. Om die reden breng je rond vaste obstakels kunststof aanrijdbeveiliging aan, of valbescherming in het geval van hoogtes en dieptes.

Lawaai

Lawaai is een probleem dat zich voornamelijk bij productiebedrijven en de bouwsector voordoet. Het gevaar van lawaaislechthorendheid begint reeds bij 80 dB(A). Overschrijdt het aantal decibels deze waarde, dan moet je als werkgever voldoende gehoorbescherming aanbieden.

Mensen die zich dagelijks en langdurig in lawaaierige omgevingen bevinden dragen best gehoorbescherming in de vorm van oorkappen. Hiermee kunnen ze de volledige oorschelp afsluiten van alle harde geluiden. Gaat het slechts om kortstondige momenten, dan kunnen oordopjes reeds voldoende zijn, mits deze zijn aangepast aan het aantal decibel.

Temperatuur

Waar het ene bedrijf voornamelijk met ijzige koude werkt (diepvriesproducten), werkt het andere met extreme hitte (staalproducenten). In beide gevallen moeten de werknemers hier voldoende zijn tegen beschermd, zowel qua kleding en uitrusting, als afgebakende zones.

Luchtkwaliteit

Een kritieke factor op het gebied van gezondheid op de werkplaats is de luchtkwaliteit. Luchtverontreiniging kan zich op tal van werkplekken voordoen: productieruimtes, bouwwerven, punten met veel (fijn)stof of zwaar verkeer, …

Op plaatsen waar voldoende luchtkwaliteit niet gegarandeerd kan worden, moeten er voorzorgsmaatregelen aanwezig zijn. Dit kan onder de vorm van ventilatiesystemen, aangepaste stofkapjes, tot gasmaskers in het geval van extreme omstandigheden.

Vaak onderbelicht is de luchtkwaliteit op kantoren. Zo hebben veel kantoren te maken met volatiele organische stoffen, een hoog CO2-gehalte of een te lage luchtvochtigheid. Deze factoren hebben niet alleen invloed op de gezondheid van de werknemers maar ook op hun prestaties en concentratievermogen.

Product

De aard van het product heeft een directe invloed op de veiligheidsmaatregelen binnen het bedrijf.

Gevaarlijke stoffen

Werken met chemisch, brandbaar of nucleair materiaal vraagt een strikte aanpak op het gebied van veiligheid. Werknemers dragen hierbij speciaal uitgeruste pakken en gezichtsbescherming. Daarnaast moet de omgeving ook zijn voorzien van extra beveiliging. Een aanrijding tegen een toxische lading kan zware gevolgen hebben op diverse vlakken. In het ergste geval is er sprake van gewonden of doden, met alle juridische en financiële gevolgen van dien. Daarnaast heb je de schade aan het gebouw en voertuigen, en ten slotte heb je de downtime die er ook nog eens bovenop komt.

Zorg ervoor dat dergelijke zones erg goed zijn beveiligd tegen aanrijdingen en andere arbeidsongevallen. Breng veiligheidsbarrières aan rond kwetsbare en gevaarlijke punten en baken risicozones af met veiligheidshekken.

Zware lasten

Onder andere in de bouwsector komen arbeiders heel vaak in contact met zware lasten. Dit gaat niet alleen om omvangrijke bouwelementen, maar ook over draagbare lasten. Belangrijk hierbij is om de risicofactoren te identificeren en de werknemers te sensibiliseren over het hanteren van zware lasten.

Organisatie

Het onderdeel organisatie heeft een raakpunt met dat van omgeving, nl. de inrichting van de werkplaats. Door een veilige en efficiënte inrichting van de werkvloer zorg je ervoor dat de kans op ongevallen tot een minimum beperkt blijft.

Naast de inrichting bepalen factoren als werkuren, communicatie en opleiding de veiligheid en het welzijn in de werkomgeving. Zorg dat de werkuren in overeenstemming zijn met de intensiteit van de arbeid, zowel mentaal als fysiek. Een vlotte en heldere communicatie beperkt het aantal misverstanden, en kan op het gebied van sensibilisering ook het verschil maken wat de veiligheid op de werkvloer betreft. Last but not least zorgt degelijk opgeleid personeel ervoor dat de kans op een ongeluk klein blijft.

Conclusie

De MUOPO-aanpak is een waardevol instrument om de risico’s op de werkvloer in kaart te brengen. Naast deze benadering bestaan er nog andere onderzoeksmethodes die je kunnen helpen bij het opstellen van een risicoanalyse, of die een aanvullende rol kunnen spelen bij de MUOPO-methode.

In de weer met het optimaliseren van de veiligheid op de werkplaats? Doe beroep op onze expertise op vlak van aanrijdbeveiliging, valbescherming, veiligheidshekken en anti-slip-materiaal.